Υαλοειδεκτομή

Μέγεθος γραμματοσειράς:

A- | A | A+

Υαλοειδεκτομή (εγχείρηση του υαλώδους σώματος)

Η Υαλοειδεκτομή , που μερικές φορές ονομάζεται η εγχείρηση του υαλώδους σώματος, αναφέρεται στην απομάκρυνση με χειρουργικό τρόπο της υαλώδους γέλης από τον οφθαλμό. Αυτή η διαδικασία γίνεται σε χειρουργείο νοσοκομείου και εκτελείται από εξειδικευμένο χειρουργό οφθαλμίατρο με την χρήση ειδικού   χειρουργικού μικροσκοπίου. Υπάρχουν αρκετές διαταραχές του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, για τις οποίες η χειρουργική επέμβαση υαλοειδεκτομής μπορεί να είναι η κατάλληλη θεραπεία αλλά και άλλες όπως οι επιπλοκές χειρουργείου καταρράκτη, τραύματα κλπ όπου η υαλοειδεκτομή είναι η μέθοδος εκλογής για αντιμετώπιση του προβλήματος.

Το υαλώδες σώμα  απομακρύνεται χρησιμοποιώντας μικρά όργανα που εισάγονται μέσω τομών μεγέθους βελόνης στο τοίχωμα του οφθαλμού στην λεγόμενη pars plana  περιοχή. Αρκετές φορές χρησιμοποιούνται  οπτικές ίνες που μεταφέρουν φως ή δέσμη ακτίνας laser μέσα στο μάτι όταν είναι απαραίτητο. Το χειρουργείο διαρκεί περίπου μία με δύο ώρες το πολύ ανάλογα με την πολυπλοκότητα του περιστατικού.

Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού πριν από την επέμβαση είναι απαραίτητη. Ο χειρουργός πρέπει να ενημερωθεί για τυχόν φαρμακευτική αγωγή (πχ αντιπηκτικά, αντιυπερτασικά ή άλλα συστηματικά φάρμακα) ή συνυπάρχουσες  παθήσεις (όπως πχ ζάχαρο, υπέρταση, αλλεργίες, πνευμονοπάθειες, προηγούμενες επεμβάσεις κλπ). Πριν το χειρουργείο θα σας δοθούν οδηγίες από τον ιατρό σας ( πχ διακοπή αντιπηκτικών φαρμάκων, νηστικός 8 ώρες προ χειρουργείου,καλή ρύθμιση τυχόν ζαχάρου,αποφυγή οινοποσίας,κλπ).

Η Υαλοειδεκτομή συνήθως πραγματοποιείται υπό  τοπική (με ένεση) αναισθησία με ή χωρίς τη βοήθεια καταστολής με την βοήθεια αναισθησιολόγου . Με άλλα λόγια, ο ασθενής είναι ξύπνιος κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, αλλά δεν αισθάνεται πόνο ούτε βλέπει  τη διαδικασία που εκτελείται. Γενική αναισθησία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις. Η υαλοειδεκτομή είναι μια διαδικασία που συνήθως δεν απαιτεί παραμονή στο νοσοκομείο.

Οι ασθενείς μετά την επέμβαση συνήθως αναχωρούν μετά από λίγες ώρες και πηγαίνουν στο σπίτι με ένα κάλυμμα  για το μάτι, το οποίο αφαιρείται στο γραφείο του γιατρού την επόμενη ημέρα μετά την επέμβαση. Μπορεί να απαιτηθούν  αρκετές επισκέψεις παρακολούθησης κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα, καθώς και επισκέψεις λιγότερο συχνά για λίγους μήνες μετά. Για μερικές εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση θα απαιτηθούν οφθαλμικές σταγόνες . Αυτές τυπικά περιλαμβάνουν σταγόνες στεροειδών για να ελαχιστοποιηθεί η φλεγμονή και  σταγόνες αντιβιοτικού  για την πρόληψη της λοίμωξης. Επίσης μερικές φορές είναι απαραίτητες σταγόνες για τη μείωση της πίεσης στο μάτι. Οι ασθενείς είναι συνήθως σε θέση να επιστρέψουν στη φυσιολογική δραστηριότητα μέσα σε 4-6  εβδομάδες. Οι περισσότεροι ανακτούν ικανοποιητική όραση κατά την διάρκεια του πρώτου μήνα από την επέμβαση αλλά η πλήρης ανάκτηση της όρασης μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες.

Κατά τη στιγμή της υαλοειδεκτομής, το μάτι είναι συχνά γεμάτο με αέρα, ή ένα μίγμα αέρα και αερίου. Αυτό μπορεί να γίνει για την πρόληψη ή την αποκατάσταση της  αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς, για το κλείσιμο μιάς  οπής της ωχράς κηλίδας, ή για άλλους λόγους. Ο τύπος του αερίου που χρησιμοποιείται εξαρτάται από τις περιστάσεις. Το αέριο απορροφάται από το μάτι κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου που συνήθως διαρκεί περίπου από μία εβδομάδα αν πρόκειται για αέρα ή και περισσότερο αν πρόκειται για μίγμα αερίου  και μπορεί να διαρκέσει έως και 6 εβδομάδες  έως ότου  απορροφηθεί. Στη συνέχεια αντικαθίσταται από υδατοειδές  υγρό που παράγεται από τον οφθαλμό συνεχώς.

Όταν το μάτι είναι γεμάτο με αέριο, η όραση  είναι πολύ κακή. Οι ασθενής μπορεί μερικές φορές να δει καλύτερα ενώ κοιτάζει ίσια προς τα κάτω και κρατώντας ένα αντικείμενο μόνο μερικά εκατοστά από το μάτι. Καθώς η φυσαλίδα αερίου γίνεται μικρότερη, ο ασθενής θα δει να συρρικνώνεται προς το κάτω μέρος του πεδίου της όρασης. Μπορεί να προκαλέσει έντονο φωτοφοβία ή και διπλή όραση, ειδικά όταν είναι περίπου στα μισά προτού απορροφηθεί. Όταν η φούσκα γίνεται πολύ  μικρή, τείνει να σπάσει σε μερικές μικρότερες φυσαλίδες προτού  εξαφανιστούν εντελώς.

Ορισμένες προφυλάξεις θα πρέπει να λαμβάνονται  όταν υπάρχει μια φυσαλίδα αερίου στο μάτι. Πρώτα απ ‘όλα, ο ασθενής πρέπει να διατηρεί τη συνιστώμενη από τον γιατρό του θέσης της κεφαλής. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό σημαίνει να κοιτάζει ίσια προς τα κάτω, ή να γέρνει το κεφάλι στη μία πλευρά. Οι ασθενείς θα πρέπει να αποφύγουν να κοιτάζουν προς τα πάνω ή να ξαπλώνουν στην πλάτη τους για σημαντικό χρονικό διάστημα, για να ελαχιστοποιηθεί η κίνηση της φούσκας προς τα εμπρός , η οποία μπορεί να επιταχύνει το σχηματισμό καταρράκτη, να  αυξήσει την ενδοφθάλμια πίεσης ή να καταστρέψει τον κερατοειδή χιτώνα.

Τέλος, οι ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν τις πτήσεις με την ύπαρξη αέρα ή φυσαλίδας αερίου στο μάτι. Η μειωμένη ατμοσφαιρική πίεση προκαλεί τη διαστολή της φυσαλίδας αερίου , η οποία μπορεί να αυξήσει την πίεση στον οφθαλμό σε επικίνδυνα επίπεδα. Ο γιατρός σας μπορεί να σας πει πότε είναι ασφαλές για να πετάξετε.

Το έλαιο σιλικόνης είναι ένα διαυγές, παχύρρευστο υγρό που χρησιμοποιείται σε ορισμένους ασθενείς, αντί μιας φυσαλίδας αερίου. Έχει κάποια πλεονεκτήματα σε σχέση με τα μακράς δράσης αέρια: επιτυγχάνεται ταχύτερη ανάκτηση της όρασης, δεν υπάρχει κανένας περιορισμός σχετικά με τα αεροπορικά ταξίδια, υπάρχει μικρότερη ανάγκη για την τοποθέτηση της κεφαλής σε μια συγκεκριμένη στάση μετά την επέμβαση, και έχει μεγαλύτερη διάρκεια δράσης. Σε αντίθεση με το φυσικό αέριο το έλαιο σιλικόνης δεν απομακρύνεται αυτόματα από το μάτι και  πρέπει να αφαιρείται σε μία δεύτερη χειρουργική επέμβαση, η οποία συνήθως είναι πολύ παρόμοια με την αρχική υαλοειδεκτομής. Ορισμένες επιπλοκές είναι επίσης πιο συχνά σχετίζονται με τη χρήση του ελαίου σιλικόνης.

Όπως με κάθε χειρουργική επέμβαση, και η υαλοειδεκτομή έχει κάποιους κινδύνους. H ταχύτερη ανάπτυξη καταρράκτη, η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς ή και η υποτροπή της προϋπάρχουσας αποκόλλησης  , η υψηλή ενδοφθάλμια πίεση, η αιμορραγία στο μάτι ,η αλλαγή της διαθλασης,η μείωση της ποιότητας  της νυχτερινής όρασης,και η μόλυνση είναι μεταξύ των πιθανών επιπλοκών. Ο σχηματισμός του καταρράκτη είναι η πιο συχνή επιπλοκή του χειρουργείου  υαλοειδεκτομής. Άλλες λιγότερο συχνές επιπλοκές που μπορεί να συμβούν είναι η χοριοειδική αιμορραγία, η δημιουργία επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης ,κυστικό οίδημα ωχράς, θόλωση παροδική ή  και μονιμότερη του κερατοειδή,κακή επούλωση κερατικών ελλειμμάτων, διπλωπία, πτώση βλεφάρου,ενδοφθαλμίτιδα με πιθανή απώλεια βολβού (σπανιότατη επιπλοκή!),ή τέλος φθίση βολβού. Πριν από κάθε χειρουργείο , ο ιατρός σας θα σας ενημερώσει καλύτερα για την πρόγνωση και τους πιθανούς κινδύνους της επέμβασης.

Τέλος  πριν από την επίσκεψή σας στον ειδικό χειρουργό οφθαλμίατρο καλό είναι να έχετε ετοιμάσει έναν κατάλογο ερωτήσεων που θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε καλύτερα την διαδικασία. Τέτοιες ερωτήσεις μπορεί να είναι: τι είναι η υαλοειδεκτομή, αν η εγχείρηση είναι αναγκαία,ποιός θα κάνει την επέμβαση,πώς γίνεται η επέμβαση, πού θα γίνει,ποιοί οι διεγχειρητικοί  και οι μετεγχειρητικοί κίνδυνοι και ποια τα ωφέλη,πόσο θα διαρκέσει,ποιοί οι μετεγχειρητικοί περιορισμοί, πόσο θα κοστίσει ,ποιά η πιθανότητα  δεύτερου ή και τρίτου χειρουργείου κλπ.

Υαλοειδεκτομή για οπή της ωχράς κηλίδας

Η απόσπαση  του υαλοειδούς από την επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς είναι ένα σημαντικό μέρος της χειρουργικής της οπής της ωχράς κηλίδας. Επιπλέον αρκετές φορές  συνυπάρχουν  λεπτές μεμβράνες στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς που περιβάλλουν  την οπή και που πρέπει να αποφλοιωθούν προκειμένου να   απελευθερωθεί  η έλξη που ασκούν στον αμφιβληστροειδή και να επιτραπεί στην την τρύπα  να κλείσει.
Η αφαίρεση αυτών των μεμβρανών  αποτελεί το πιο σημαντικό και λεπτό μέρος της χειρουργικής επέμβασης. Τέλος σημαντική είναι και η πλήρωση της υαλώδους κοιλότητας με μια φυσαλίδα αερίου. Αυτή η φυσαλίδα αερίου πρέπει να πιέσει ενάντια στην οπή της ωχράς κηλίδας, προκειμένου η τρύπα  να κλείσει. Δεδομένου ότι η ωχρά κηλίδα βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού, το μάτι θα πρέπει να βλέπει προς τα κάτω, ώστε η οπή να βρεθεί προς τα πάνω και η φυσαλίδα που επιπλέει  να ασκήσει τη μέγιστη ποσότητα δύναμης στην οπή .

Για να συμβεί αυτό, ο ασθενής πρέπει να παραμείνει σε μια θέση με την όψη προς το δάπεδο  μετά την επέμβαση. Για τους περισσότερους ασθενείς συνιστάται 1-2  εβδομάδες σκύψιμο προς τα κάτω . Η οπή της ωχράς κηλίδας μπορεί να κλείσει επιτυχώς στη πλειοψηφία των ασθενών. Αυτό το γεγονός συνήθως συνοδεύεται από μια σημαντική βελτίωση στην όραση και τη μείωση των στρεβλώσεων. Οι περισσότεροι ασθενείς, ωστόσο, δεν θα ανακτήσουν  όλη την όραση  που είχε χαθεί χωρίς αυτό όμως να είναι ιδιαίτερα αισθητό.

Υαλοειδεκτομή για επιωχρική μεμβράνη

Πολλές φορές μια λεπτή μεμβράνη σαν διαφανής ουλώδης  ιστός  στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς προκαλεί ένα ζάρωμα στην ωχρά κηλίδα. Μετά την αφαίρεση του  υαλοειδούς  επιχειρείται το απαλό ξεφλούδισμα  αυτού του ιστού με την χρήση μικρών οργάνων . Εν συνεχεία αέριο ή αέρας θα τοποθετηθεί στον οφθαλμό, προκειμένου να βοηθήσει στο ¨σιδέρωμα ¨ του αμφιβληστροειδή και να αποτρέψει την αποκόλληση του . Αν Αν και πολλοί ασθενής δεν έχουν κάποιο προδιαθεσικό παράγοντα, αρκετοί ασθενείς με ρυτίδωση της ωχράς έχουν ιστορικό ρωγμής αμφιβληστροειδούς,  ιστορικό αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς, ιστορικό κάποιου άλλου χειρουργείου υπέρταση, σάκχαρο κλπ.
Εάν χρησιμοποιηθεί  φυσαλίδα αέρα , τότε η τοποθέτηση της κεφαλής προς τα κάτω μετά την χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη, συνήθως μόνο για λίγες ημέρες, αλλά μερικές φορές και περισσότερο. Το επιτυχές ξεφλούδισμα της μεμβρανώδους πτυχής από την επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς συνήθως οδηγεί σε οπτική βελτίωση και μειωμένη παραμόρφωση. Πολλοί ασθενείς, ωστόσο, εξακολουθούν να εμφανίζουν κάποια στρέβλωση και  περιορισμό της όρασης.

Υαλοειδεκτομή σε  διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Η Υαλοειδεκτομή μερικές φορές συνιστάται σε διαβητικούς για τη θεραπεία του λεγόμενου κυστικού  οιδήματος, σε περίπτωση αιμορραγίας του υαλώδους,  σε  αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς ή σε ύπαρξη υαλοαμφιβληστροειδικής έλξης. Σε ορισμένους ασθενείς, οι μεμβράνες σχηματίζονται στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς. Έλξη από αυτές τις μεμβράνες και από το υαλοειδές μπορεί να συμβάλει στην οίδημα της ωχράς κηλίδας. Η αφαίρεση του υαλοειδούς σώματος και των  μεμβρανών μπορεί  και να βελτιώσει το οίδημα της ωχράς κηλίδας.
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, το υαλοειδές και οι μεμβράνες στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς μπορεί να τραβήξουν  πολύ δυνατά την επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς, προκαλώντας ανύψωση του ή ακόμα και  αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς . Η Υαλοειδεκτομή για την αφαίρεση του υαλοειδούς και των μεμβρανών  επιτρέπει στον αμφιβληστροειδή  να ισιώσει και πάλι.

Όταν η λεγόμενη νεοαγγείωση προκαλεί αιμορραγία του υαλώδους, το αίμα που αιωρείται στο υαλοειδές συσκοτίζει την όραση. Αυτό το αίμα καθαρίζει συχνά αυτόματα, αν και μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να πάρει αρκετούς μήνες, Εάν η αιμορραγία είναι σημαντική και δεν καθαρίζει  σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, τότε υπάρχει ένδειξη υαλοειδεκτομής για να αφαιρεθεί το αίμα μαζί με το υαλοειδές.

Κατά τη διάρκεια της υαλοειδεκτομής σε διαβητικούς, συχνά εκτελείται διεγχειρητικά παναμφιβληστροειδική φωτοπηξία  με λέιζερ  χρησιμοποιώντας μια  οπτική ίνα  στο εσωτερικό του οφθαλμού. Επίσης, αέριο ή αέρας μπορεί να τοποθετηθεί στον οφθαλμό, προκειμένου να βοηθήσει εξομαλύνει τον αμφιβληστροειδή και να αποτρέπει την αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Εάν χρησιμοποιείται μια φούσκα, και στη συνέχεια τοποθετώντας μετά την χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη, συχνά για μια-δυο εβδομάδες.

Υαλοειδεκτομής για την αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς

Οι περισσότεροι τύποι αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς σήμερα αντιμετωπίζονται με υαλοειδεκτομή . Παραδείγματα περιλαμβάνουν αποκολλήσεις με σημαντική αιμορραγία στο μάτι, αποκολλήσεις που συνδέονται με κυτταρομεγαλοϊό ή άλλες λοιμώξεις, και αποκολλήσεις με έλξη από το υαλοειδές ή μεμβράνες στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς.  Αρκετές φορές η υαλοειδεκτομή συνδυάζεται με τοποθέτηση ενός εξωτερικού σκληρικού μοσχεύματος από μια  μπάντα σιλικόνης .
Σχεδόν πάντα, μια φυσαλίδα αερίου ή αέρα χρησιμοποιείται για να γεμίσει την κοιλότητα του βολβού και να κρατήσει τον αμφιβληστροειδή στη θέση του ενώ παράλληλα χρησιμοποιείται διεγχειρητικά λέιζερ για να συγκολλήσει τις ρωγμές που οδήγησαν στην αποκόλληση .

Υαλοειδεκτομή σε  ραγοειδίτιδα

Υαλοειδεκτομή μπορεί να είναι αναγκαία σε ορισμένους ασθενείς με ραγοειδίτιδα, προκειμένου να ληφθεί ένα δείγμα του υαλοειδούς σώματος, το οποίο μπορεί στη συνέχεια να αξιολογηθεί  σε ειδικό  εργαστήριο για διαγνωστικούς σκοπούς. Η Υαλοειδεκτομή μπορεί επίσης να βελτιώσει την όραση με την άρση των φλεγμονωδών στοιχείων  βελτιώνοντας το  οίδημα της ωχράς κηλίδας. Επιπλέον, η ραγοειδίτιδα είναι μερικές φορές πιο εύκολα ελεγχόμενη μόλις αφαιρεθεί η υαλοειδές.

Υαλοειδεκτομή για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

Ένας μικρός αριθμός ασθενών με χοριοειδική νεοαγγείωση λόγω ηλικιακής  εκφύλιση της ωχράς κηλίδας ή από άλλες αιτίες μπορεί να επωφεληθεί από εγχείρηση του υαλώδους σώματος. Αιμορραγία κάτω από τον αμφιβληστροειδή σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή απώλεια όρασης. Το αίμα μερικές φορές αφαιρείται κατά τη στιγμή της υαλοειδεκτομής μέσα από μια μικρή οπή στον αμφιβληστροειδή. Ένα αέριο ή φυσαλίδα αέρα στην κοιλότητα του υαλοειδούς σώματος μπορεί επίσης να βοηθήσει στο να εκτοπίσει το αίμα μακριά από την ωχρά κηλίδα, βελτιώνοντας έτσι την κεντρική όραση. Όταν η υαλοειδεκτομή λαμβάνει χώρα, η χοριοειδική νεοαγγειακή ίδια μεμβράνη μπορεί επίσης να απομακρύνονται μέσω μιας μικρής οπής στον αμφιβληστροειδή. Αυτές οι προσεγγίσεις αναφέρονται ως υποωχρική  χειρουργική επέμβαση.
Μια άλλη στρατηγική όπως  αναφέρεται ως χειρουργική μετατόπιση της ωχράς.
Σε χειρουργική ωχράς μετατόπιση, ο αμφιβληστροειδής αποσπάται εκ προθέσεως, στη συνέχεια επανατοποθετείται σε μια νέα θέση. Η παθολογική νεοαγγειακή μεμβράνη δεν βρίσκεται πλέον κάτω από την κεντρική ωχρά κηλίδα μετά από χειρουργική επέμβαση, επιτρέποντας πιο σημαντική οπτική βελτίωση και τη θεραπεία της μεμβράνης χωρίς να επηρεάζει την κεντρική όραση. Ο αμφιβληστροειδής μπορεί να μετακινηθεί μόνο μια μικρή απόσταση, όμως, και η χειρουργική επέμβαση έχει ένα αρκετά υψηλό ποσοστό επιπλοκών. Έτσι, λίγοι ασθενείς είναι καλοί υποψήφιοι για αυτήν την χειρουργική επέμβαση, ειδικά με την έλευση των αντί-VEGF  ενέσιμων παραγόντων.

Μοιράσου το Άρθρο:

Μανουσάκης Ευάγγελος

Σχετικά με τον Ιατρό

Ο Οφθαλμίατρος Ευάγγελος Μανουσάκης (www.emanousakis.gr) σπούδασε στην Στρατιωτική Ιατρική (ΣΣΑΣ) στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Aποφοίτησε 1ος στην Τάξη της Πολεμικής Αεροπορίας το 1991.