Εγχείρηση Καταρράκτη

Μέγεθος γραμματοσειράς:

A- | A | A+

Η χειρουργική του καταρράκτη μέχρι σήμερα.

Η τεχνική αφαίρεσης του καταρράκτη έχει περάσει από πολλά στάδια εξέλιξης.

Αρχικά οι επεμβάσεις γίνονταν με αφαίρεση του φακού μαζί με το περιφάκιο. Η μέθοδος αυτή, που λέγεται ενδοπεριφακική, περιελάμβανε μεγάλες χειρουργικές τομές, πολλά ράμματα και συνοδευόταν από υψηλά ποσοστά επιπλοκών. Σε μια επόμενη τεχνική, την εξωπεριφακική, έγινε προσπάθεια να διατηρηθεί το περιφάκιο με αφαίρεση ακέραιου του φακού μέσα από μια αρκετά μεγάλη χειρουργική τομή (10-12mm), που και αυτή χρειαζόταν ράμματα.

Η πραγματική επανάσταση ήλθε με τη φακοθρυψία, μια ελάχιστα τραυματική για το μάτι τεχνική, κατά την οποία μέσα από δύο τομές μικρότερες από 2-3mm και με τα κατάλληλα εργαλεία ο χειρουργός οφθαλμίατρος δημιουργεί ένα κυκλικό άνοιγμα στο πρόσθιο περιφάκιο (καψουλόρηξη), και με τη χρήση υπερήχων και μιας ειδικής αντλίας κατακερματίζει και αναρροφά τον θολωμένο φακό, αφήνοντας τον σάκο «κενό» και έτοιμο να δεχθεί τον ειδικά κατασκευασμένο τεχνητό φακό. Στα μεγάλα πλεονεκτήματα της φακοθρυψίας περιλαμβάνονται η απουσία ραμμάτων και ο βραχύς χρόνος ανάρρωσης.

Παρά τα πλεονεκτήματά της, η φακοθρυψία παραμένει μια δύσκολη τεχνική και απαιτεί μεγάλη εμπειρία και επιδεξιότητα από τον χειρουργό. Η εγχείρηση καταρράκτη δεν είναι όπως πιστεύει ο περισσότερος κόσμος απλά η αφαίρεση του θολωμένου φακού και η αντικατάστασή του με έναν τεχνητό. Πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία και πολλές παράμετροι (σκληρότητα φακού, προϋπάρχων αστιγματισμός, ανατομία περιοχής , προηγούμενες επεμβάσεις ,κατάσταση άλλου ματιού, ιδιαίτερες απαιτήσεις ασθενούσ όσον αφορά την όραση, η ηλικία και πιθανά συνοδά προβλήματα υγείας, φαρμακευτική αγωγή κλπ)  που πρέπει να ληφθούν υπόψη, αν θέλουμε να επιτύχουμε τη βέλτιστη όραση.

Τι είναι ο Καταρράκτης

Καταρράκτης είναι η θόλωση του φυσικού φακού του ματιού, που βρίσκεται πίσω από την ίριδα και φυσιολογικά είναι διαυγής.Ο φυσικός φακός του ματιού βρίσκεται μέσα σε ένα διαφανή σάκο που λέγεται περιφάκιο.

Είναι μια πολύ συνηθισμένη πάθηση και εκδηλώνεται στα πλαίσια της φυσιολογικής γήρανσης του οργανισμού.

Επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο (υπεριώδης ακτινοβολία) και το κάπνισμα.

Μερικές φορές μπορεί να προκληθεί από τραυματισμό, ορισμένες παθήσεις (σακχαρώδης διαβήτης, φλεγμονές του ματιού κ.α.) ή φάρμακα, όπως η χρόνια χρήση κορτιζόνης. Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί και ένα παιδί να γεννηθεί με καταρράκτη (συγγενής καταρράκτης), ιδίως αν η μητέρα νοσήσει από ερυθρά κατά την εγκυμοσύνη.

Δεν προλαμβάνεται ούτε θεραπεύεται με φάρμακα και μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η χειρουργική εξαίρεση του φυσικού φακού και η αντικατάστασή του με τεχνητό φακό που ονομάζεται ενδοφακός .

Ποια είναι τα Συμπτώματα

Τα κύρια συμπτώματα είναι:

  • Θάμπωμα με προοδευτική μείωση της όρασης για μακριά ή για κοντά.
  • Η όραση γίνεται ολοένα και λιγότερο σαφής.
  • Λάμψεις και αντανακλάσεις γύρω από ορισμένα αντικείμενα (πχ ακτίνες φωτός κατά την νυχτερινή οδήγηση)
  • Εξασθενημένη αντίληψη χρωμάτων.
  • Έντονη ενόχληση στον ήλιο.

Όλα τα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να επηρεάσουν τις καθημερινές δραστηριότητες όπως:

  • Οδήγηση, ειδικά το βράδυ ή σε πολύ δυνατό φως.
  • Διάβασμα ή παρακολούθηση τηλεόρασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στα αρχικά στάδια μερικών τύπων καταρράκτη, το διάβασμα επιτυγχάνεται χωρίς γυαλιά.
  • Ράψιμο ή άλλες κοντινές ασχολίες που απαιτούν λεπτομερή παρατήρηση των αντικειμένων.

Πότε πρέπει να αντιμετωπίζεται ο Καταρράκτης;

Η αντιμετώπιση μπορεί να αποφασιστεί, όταν ο καταρράκτης αρχίζει να προκαλεί τέτοια ενόχληση στην ποιότητα της όρασης, με συνέπεια την δημιουργία προβλημάτων στις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου (ασφαλής οδήγηση αυτοκινήτου, ανάγνωση, τηλεόραση).
Βασιζόμενοι στα συμπτώματά σας, εσείς και ο οφθαλμίατρός σας θα αποφασίσετε από κοινού, για το πότε θα γίνει η επέμβαση.
Δεν είναι πλέον αλήθεια ότι ο καταρράκτης πρέπει να είναι «ώριμος» για να αφαιρεθεί. Με τις νέες τεχνικές (φακοθρυψία, laser) αυτή η αντίληψη αποτελεί πλέον παρελθόν.

Αντιθέτως, μάλιστα, η αφαίρεση ενός υπερώριμου σκληρού καταρράκτη, κάνει την επέμβαση δυσκολότερη.

Προεγχειρητικός Έλεγχος

Η εξέταση των ματιών πριν την επέμβαση γίνεται για να διαπιστωθεί η συνολική κατάσταση των ματιών, το είδος του καταρράκτη καθώς και για να γίνουν οι απαραίτητες μετρήσεις που θα μας υποδείξουν το είδος του  φακού που θα πρέπει να μπει μέσα στο μάτστη θέση του παληού φακού.
Η λεπτομερής οφθαλμολογική εξέταση περιλαμβάνει μετρήσεις της όρασης και της καμπυλότητας του κερατοειδούς, μέτρηση της πίεσης του ματιού και έλεγχο της υγείας του βυθού καθώς και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις αν αυτό κριθεί απαραίτητο (OCT, μέτρηση ενδοθηλιακών κυττάρων, τοπογραφία κερατοειδή κλπ)
Επίσης, με την βοήθεια υπερήχων και της λεγόμενης οπτικής βιομετρίας μετρούμε το μήκος του ματιού και υπολογίζεται η δύναμη του φακού που θα πρέπει να τοποθετήσουμε κατά την επέμβαση.

Πως γίνεται η επέμβαση

Πριν από τη επέμβαση θα σας ενσταλάξουν αναισθητικά και μυδριατικά κολλύρια για να μεγαλώσει η κόρη του ματιού, κάτι που είναι απαραίτητο για την εγχείρηση. Η όραση σας θα θολώσει και το μάτι θα μουδιάσει. Μην ανησυχήσετε γιατί είναι φυσιολογικό.

Κατά την διάρκεια της εγχείρησης θα πρέπει να ξαπλώσετε ανάσκελα  με το μάτι προσηλωμένο στο φως ενός μικροσκοπίου. Είναι πολύ σημαντικό κατά την διάρκεια της επέμβασης   να μην κινείτε το κεφάλι σας . Η εγχείρηση σε έμπειρα χέρια διαρκεί συνήθως 15 με 20 λεπτά( ίσως και λίγο περισσότερο σε ιδιαίτερες περιπτώσεις).

Η συνηθισμένη μέθοδος αφαίρεσης του καταρράκτη γίνεται με υπερήχους και  ονομάζεται φακοθρυψία με την οποία  χειρουργός μέσα από μια μικροσκοπική τομή με ένα ειδικό στυλεό κατακερματίζει και αναρροφά τον φακό. Το πίσω μέρος της φυσιολογικής κάψας του φακού παραμένει στη θέση του και αποτελεί το στήριγμα του νέου τεχνητού ενδοφακού. Σπανίως στο τέλος τοποθετείται μικρό προστατευτικό ράμμα το οποίο αφαιρείται εύκολα αργότερα.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της εγχείρησης;

Η εγχείρηση του καταρράκτη αποτελεί κατά κανόνα μια  ασφαλή επέμβαση . Παρόλα αυτά , αν και συχνά οι κίνδυνοι δεν αναφέρονται επαρκώς  από τους οφθαλμιάτρους , δεν παύουν είναι υπαρκτοί και η ιατρική δεοντολογία επιβάλλει οι ασθενείς να ενημερώνονται επαρκώς.

Α . Πιθανοί κίνδυνοι κατά την διάρκεια της εγχείρησης.

  • Ρήξη του οπίσθιου τμήματος της κάψας του φακού με διαταραχή του οφθαλμικού ζελέ που μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη όραση.
  • Αδυναμία αφαίρεσης τμήματος η ολόκληρου του φακού που θα απαιτήσει δεύτερη εγχείρηση.
  • Συλλογή αίματος μέσα στο μάτι.

Β. Πιθανές επιπλοκές μετά την εγχείρηση.

  • Εκχύμωση (κοκκίνισμα) του ματιού η του βλεφάρου
  • Υψηλή ενδοφθάλμια πίεση.
  • Θόλωση του κερατοειδή (παροδική ή σπανιότερα μόνιμη)
  • Λανθασμένη διοπτρική δύναμη ή παρεκτόπιση του τεχνητού ενδοφακού.
  • Οίδημα της ωχράς κηλίδας του αμφιβληστροειδούς.
  • Αποκόλληση του αμφιβληστροειδή (σοβαρή και σπάνια κατάσταση με απώλεια της όρασης ).
  • Μόλυνση του ματιού – ενδοφθαλμίτιδα – που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε απώλεια του βολβού!(σπανιότατη επιπλοκή )
  • Αλλεργία στα χρησιμοποιούμενα φάρμακα.

Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι παρότι η επέμβαση για την αφαίρεση του καταρράκτη είναι η πιο συχνή αλλά και η πιο επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση σε όλο το χώρο της Ιατρικής Επιστήμης, μερικές από της επιπλοκές δεν μπορούν να προβλεφθούν και μπορεί να συμβούν και στον πιο έμπειρο χειρουργό .

Σε περίπτωση που κάποια επιπλοκή συμβεί, αυτή συνήθως  μπορεί να αντιμετωπιστεί τις περισσότερες φορές ικανοποιητικά με ή και  χωρίς ένα δεύτερο χειρουργείο. Ωστόσο μερικές από αυτές πάρα πολύ σπάνια μπορεί να οδηγήσουν σε ολοκληρωτική απώλεια της όρασης η και του βολβού.

Νεότεροι Ενδοφακοί

Παρότι οι ιδιότητες του φυσικού κρυσταλλοειδούς φακού δεν μπορούν να επιτευχθούν ολοκληρωτικά με τεχνητά μέσα  ,  φακός ο οποίος τοποθετείται μέσα στο μάτι σκοπό έχει ,πέρα από την θόλωση , να αντιμετωπίσει  την μυωπία ή την υπερμετρωπία ή τον αστιγματισμό  ή ακόμα και την πρεσβυωπία αν υπήρχαν πριν την επέμβαση, με συνέπεια να μην χρειάζονται συνήθως γυαλιά τουλάχιστον για μακρυά μετά την επέμβαση. Σε ένα  ποσοστό ασθενών πάντως χρειάζεται μια μικρή διόρθωση με γυαλιά για ορισμένες δραστηριότητες (οδήγηση, τηλεόραση). Η προσέγγιση στην μετεγχειρητική διόρθωση συζητείται με τον χειρουργό με σκοπό να καλυφθούν οι απαιτήσεις και οι ανάγκες του ασθενούς.

Ο θεράπων ιατρός  θα σας ενημερώσει για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα όλων των  ενδοφακών  τελευταίας τεχνολογίας όπως είναι οι:

  • Oι μονοεστιακοί φακοί (είναι οι φθηνότεροι και οι συνηθέστερα χρησιμοποιούμενοι ενδοφακοί που καλύπτουν βασικές απαιτήσεις της όρασης)
  • Πολυεστιακοί ενδοφακοί για την διόρθωση τόσο της μακρινής όσο και της κοντινής όρασης μετά την επέμβαση του καταρράκτη.
  • Ενδοφακοί αυξημένου βάθους πεδίου (EDOF), που μιμούνται την προσαρμογή του φυσικού φακού του ματιού επιτρέποντας στον ασθενή να βλέπει σε αρκετές  αποστάσεις μετά την επέμβαση.
  • Τορικοί ενδοφακοί που διορθώνουν όχι μόνο την μυωπία ή υπερμετρωπία αλλά και τον αστιγματισμό. Έχουν ένδειξη συνήθως για μεγάλους αστιγματισμούς.
  • Η επιλογή των premium όπως λέγονται ενδοφακών αυξάνει φυσικά και το κόστος της επέμβασης καταρράκτη.

Ημέρα της επέμβασης

Συνιστάται πάντα ο ασθενής να συνοδεύεται από κάποιον συγγενή ο οποίος και θα τον μεταφέρει από και προς την κλινική. Ο χρόνος παραμονής στην κλινική θα είναι 2-3 ώρες λόγω της προεγχειρητικής προετοιμασίας.
Το προηγούμενο βράδυ θα πρέπει ο ασθενής να γευματίσει ελαφρά ενώ το πρωινό της επέμβασης καλό είναι να μην φάει τίποτα. Τα συνήθη φάρμακα που παίρνει (για την πίεση, καρδιά, σάκχαρο) είναι απαραίτητο να τα πάρει κανονικά εκτός από ασπιρίνη ή άλλα αντιπηκτικά!!! 

Περισσότερες  οδηγίες όσον αφορά τήν προετοιμασία θα σας δωθούν πριν από την ημέρα της επέμβασης.

Μετά την εγχείρηση

  • Μετά την εγχείρηση ο τραυματιοφορέας θα σας μεταφέρει στο θάλαμο ανάνηψης ή στο δωμάτιο σας .
  • Ο παλμός σας και η αναπνοή σας θα ελεγχθούν από την νοσηλεύτρια του ορόφου.
  • Την πρώτη φορά που θα σηκωθείτε παρακαλούμε ζητήστε την βοήθεια της νοσηλεύτριας ή του συνοδού. Αυτό σε περίπτωση που αισθανθείτε ζάλη.
  • Σε περίπτωση που υπάρχει πόνος μπορείτε να πάρετε παρακεταμόλη (π.χ DEPON) .
  • Είναι φυσιολογικό μετά την εγχείρηση να αισθάνεστε μικροενόχληση όπως φαγούρα ,τσίμπλιασμα ή και δακρύρροια .
  • Μετά την εγχείρηση θα σας δοθεί συνταγή για  κολλύρια για ένα μήνα περίπου (ο ιατρός ή και η νοσηλεύτρια της κλινικής θα σας εξηγήσουν πώς ακριβώς θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν)
  • Μην τρίβετε το μάτι και αποφύγετε να μπει νερό για 10 μέρες περίπου.

Μετά την έξοδο σας από το νοσοκομείο ή την κλινική  είναι σπάνιο να συμβεί κάποια επιπλοκή.

Σας συμβουλεύουμε να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας  εάν:

  • Το μάτι γίνει ιδιαίτερα κόκκινο η επώδυνο.(πιθανή δευτερογενή μόλυνση)
  • Έχετε ισχυρό πονοκέφαλο που δεν υποχωρεί με παυσίπονο.(πιθανή αύξηση ενδοφθάλμια πίεσης)
  • Η όραση σας μειωθεί ξαφνικά!!
  • Εάν εμφανιστούν λάμψεις ή σκιές  στο μάτι σας.

Απώτερες συνέπειες χειρουργείου καταρρακτη. 

Όταν ο καταρράκτης αφαιρεθεί δεν αναγεννάται. Αυτό που συχνά συμβαίνει είναι η δευτερογενής θόλωση του περιφακίου . Αυτή η κατάσταση χρειάζεται θεραπεία με ειδικό λέιζερ (YAG laser)  και μπορεί να γίνει στο ιατρείο.

Επιστροφή στο σπίτι

Τις πρώτες ημέρες είναι φυσιολογικό ή όραση να παρουσιάζει κάποια θολερότητα η οποία σταδιακά κατά την διάρκεια των ημερών βελτιώνεται σταδιακά και συνεχώς. Επίσης είναι σύνηθες οι ασθενείς τις πρώτες μέρες να παραπονούνται για αίσθημα ξένου σώματος και δακρύρροια τα οποία με την θεραπεία  υποχωρούν . Συνήθως μετά την εγχείρηση μπορείτε  να επιστρέψετε σταδιακά στις καθημερινές σας δραστηριότητες και στην εργασία σας μετά 1 εβδομάδα περίπου.

Στα πλαίσια των γενικών προφυλάξεων καλό θα ήταν:

  • Να αποφύγετε να τρίψετε ή να σκουπίσετε το χειρουργημένο μάτι για μία εβδομάδα.
  • Να αποφύγετε την επαφή του ματιού με το νερό της βρύσης γιά 10 μέρες και πολύ περισσότερο το νερό της πισίνας για 15 μέρες.
  • Οι γυναίκες καλό θα ήταν να αποφύγουν το μακιγιάζ για τις επόμενες ημέρες.

Θόλωση περιφάκιου ή αλλιώς Δευτερογενής Καταρράκτης- yag laser.

Στην περίπτωση της θόλωσης της μεμβράνης- σάκκου   (περιφάκιο), που εσκεμένα αφήνουμε στο μάτι για να τοποθετηθεί μέσα ο ενδοφακός μετά την αφαίρεση του καταρράκτη , η όραση μπορεί σταδιακά να μειωθεί σημαντικά . Αυτή η θόλωση είναι αρκετά συχνή και ονομάζεται δευτερογενής καταρράκτης. Στην περίπτωση αυτή, χρησιμοποιούμε ένα ειδικό laser – το ονομαζόμενο yag laser, που σπάει ανώδυνα την θολωμένη μεμβράνη και αποκαθιστά την μειωμένη  όραση στο επίπεδο που είχαμε μετά την επέμβαση του καταρράκτη μας. Η επέμβαση μπορεί να γίνει στο ιατρείο . Σημαντική είναι η χρήση laser τελευταίας τεχνολογίας (που επιτυγχάνει το αποτέλεσμα με την μικρότερη ενέργεια και την ακριβέστερη στόχευση)   και εμπειρία  από τον ιατρό προς αποφυγή πιθανών επιπλοκών ( ρωγμή ενδοφακού , ρωγμές αμφιβληστροειδή κλπ).

Γενικές συμβουλές

Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες συμβουλές για πρόληψη που να αφορούν στον καταρράκτη. Όταν υπάρχει ένδειξη θα πρέπει να επεμβαίνουμε στο σωστό χρόνο ώστε να αποφύγουμε τυχόν δυσκολίες που επιφέρει στο χειρουργείο ένας ώριμος καταρράκτης.
Επειδή όμως, η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να συνδέεται με την παθογένεση του καταρράκτη, καλό είναι να προστατεύουμε τα μάτια μας από τον ήλιο, από μικρή ηλικία με τα κατάλληλα γυαλιά ηλίου, δηλ. εκείνα που απορροφούν τις βλαβερές υπεριώδεις και υψηλής ενέργειας ακτίνες του ήλιου.

Όταν φτάσει η ώρα της επέμβασης εμπιστευτείτε τα μάτια σας σε κάποιον έμπειρο χειρουργό.

 

Δείτε επίσης:
Υαλοειδεκτομή – Χειρουργική Ωχράς
Διαθλαστικές επεμβάσεις
Χειρουργική αντιμετώπιση επιπλοκών καταρράκτη

Μοιράσου το Άρθρο:

Μανουσάκης Ευάγγελος

Σχετικά με τον Ιατρό

Ο Οφθαλμίατρος Ευάγγελος Μανουσάκης (www.emanousakis.gr) σπούδασε στην Στρατιωτική Ιατρική (ΣΣΑΣ) στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Aποφοίτησε 1ος στην Τάξη της Πολεμικής Αεροπορίας το 1991.